Γένος μεγάλων σαυροειδών ερπετών, το μοναδικό της οικογένειας των βαρανιδών. Περιλαμβάνει πολυάριθμα είδη τα οποία είναι εξαπλωμένα στην Αφρική, στη νότια Ασία, στην Ινδονησία και στην Αυστραλία. Ανάλογα με το είδος, προτιμούν το ξηρό έδαφος, τα δέντρα ή το νερό. Έχουν μικρό, επιμηκυσμένο κεφάλι, μακρύ ευκίνητο λαιμό και εύρωστο σώμα που καταλήγει σε μακριά ισχυρή ουρά, την οποία χρησιμοποιούν ως όπλο. Τα δάχτυλα των τεσσάρων ποδιών τους έχουν μυτερά και ισχυρά νύχια. Τα δόντια τους, ισχυρά και κοφτερά, βρίσκονται στο εσωτερικό χείλος των σιαγόνων και η μακριά, διχαλωτή τους γλώσσα μπορεί να εκτινάσσεται έξω από το στόμα. Οι β. είναι ωοτόκοι οργανισμοί. Η επώαση των αβγών, τα οποία έχουν περγαμηνώδες περίβλημα, γίνεται με την υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος· τα νεαρά άτομα είναι πολύ δραστήρια και αναπτύσσονται ταχύτατα. Οι β. είναι σαρκοφάγα ζώα, τα οποία αναζητούν την τροφή τους κυρίως στο έδαφος ή στα δέντρα, ενώ υπάρχουν και ορισμένα υδρόβια είδη. Ένα από τα γνωστότερα είδη είναι ο Varanus komodoensis, η μεγαλύτερη σαύρα του κόσμου, γνωστή με την κοινή ονομασία δράκος του Κόμοντο. Άλλο γνωστό είδος είναι ο Varanus griseus (κοινώς, β. της ερήμου), χερσόβια σαύρα με μήκος έως και 1,3 μ. Είναι κοινός στη Σαχάρα, εμφανίζεται όμως και στη νοτιοδυτική Ασία και στις ακτές της Κασπίας. Θηρεύεται τόσο για το κρέας του, που τρώγεται από τους αυτόχθονες, όσο και για το δέρμα του, με το οποίο κατασκευάζονται διάφορα αντικείμενα. Ο Varanus niloticus (κοινώς, β. του Νείλου), μήκους κατά μέσο όρο 1,5 μ., είναι διαδεδομένος σχεδόν σε ολόκληρη την Αφρική, κοντά σε ποταμούς. Έχει υδρόβιες συνήθειες και τρέφεται με μαλάκια, μικρά καρκινοειδή, αμφίβια, ερπετά, ψάρια και αβγά. Ο Varanus salvator (κοινώς, β. του νερού) φτάνει σε μήκος τα 3 μ. Πρόκειται για ημιυδρόβιο είδος το οποίο ζει σε ποικίλα ενδιαιτήματα· μπορεί να σκαρφαλώσει στα δέντρα αλλά και να διανύσει μεγάλες αποστάσεις μέσα στο νερό, γεγονός που εξηγεί την ευρεία εξάπλωσή του στη νοτιοανατολική Ασία. Το κυνηγούν για την εδώδιμη σάρκα αλλά και για το δέρμα του. Ο μικρότερος αντιπρόσωπος του γένους και ένα από τα μικρότερα ερπετά του κόσμου, με μήκος που δεν ξεπερνά τα 20 εκ., είναι το είδος Varanus brevicauda, ιθαγενές των τροπικών περιοχών της Αυστραλίας.
βαρανίδες (varanidae)
Οικογένεια σαυροειδών ερπετών, με μοναδικό αντιπρόσωπο το γένος Varanus.